Czy warto sugerować się Nutri-Score?

Czy warto sugerować się Nutri-Score?

W ciągu ostatnich dziesięcioleci żywność przetworzona oraz fast foody stały się wszechobecne, co skutkuje rosnącą zawartością mięsa, cukru, kalorii i tłuszczów trans w naszej diecie. Problem otyłości, wynikający głównie z nadmiernego spożycia żywności, może prowadzić do schorzeń takich jak choroba wieńcowa i cukrzyca typu 2. Żywność bogata w sól może zwiększać ciśnienie krwi, a tym samym ryzyko chorób układu krążenia. Nadmiar cukru przyczynia się nie tylko do nadwagi, ale również do problemów z gospodarką glukozowo-insulinową oraz problemów z uzębieniem. Monotonna dieta może prowadzić do niedoborów mikroelementów i wiązać się z niedożywieniem.

Epidemia otyłości powoduje około 2.8 milionów zgonów rocznie i generuje ogromne obciążenie dla służby zdrowia. To skłania do coraz częstszych rozważań nad związkiem między odżywianiem a zdrowiem. Dlatego rządy starają się wdrażać skuteczne działania zapobiegawcze, które mają na celu ułatwienie konsumentom dokonywania zdrowszych wyborów żywieniowych podczas zakupów.

Co to jest Nutri-Score?

Aby promować wybór zdrowej żywności, francuska Agencja ds. Zdrowia Publicznego wprowadziła w 2017 roku system znakowania żywności Nutri-Score na prośbę Ministerstwa Zdrowia. Choć producenci są zobowiązani do podawania wartości odżywczych na tyłach opakowań, często te informacje są trudne do zrozumienia dla osób bez specjalistycznej wiedzy. Nutri-Score to etykieta żywieniowa umieszczona z przodu opakowania, która ma na celu ułatwienie porównania wartości odżywczej produktów z tej samej kategorii. Opiera się na pięciokolorowej skali, od ciemnej zieleni do czerwieni, powiązanej z literami od A do E.

Jak wyliczany jest Nutri-Score?

System Nutri-Score opiera się na analizie wartości odżywczych produktu na 100 gramów lub 100 mililitrów przy użyciu skali Rayner’a. Algorytm oceny uwzględnia składniki niekorzystne i korzystne, przypisując odpowiednią ilość punktów. 

Składniki niekorzystne obejmują:

• wysoką wartość energetyczną, 
• zawartość cukru, 
• soli 
• i kwasów tłuszczowych nasyconych. 

Za obecność tych składników algorytm dodaje punkty. 

Korzystne składniki to:

• zawartość białka, 
• błonnika pokarmowego, 
• owoców, warzyw, orzechów, roślin strączkowych 
• oraz dodatek oleju rzepakowego i oliwy z oliwek. 

Obecność tych składników pozwala odejmować punkty. 

Należy zsumować wynik składników negatywnych i odjąć od tego sumę punktów uzyskanych za obecność pozytywnych składników. Ostateczny wynik produktu, waha się od -15 do +40 punktów i przypisuje go do jednej z pięciu kategorii wartości odżywczej, oznaczonych literami od A do E. Im niższa liczba punktów, tym wyższa wartość odżywcza produktu. Czyli produkty z małą liczbą punktów zostają w zielonej kategorii A lub B, i są to produkty, które warto spożywać częściej, natomiast produkty z dużą ilością punktów należą do pomarańczowo-czerwone klasy D i E i powinny być spożywane sporadycznie. 

Zalety Nutri-Score

Nutri-Score jest łatwy do zrozumienia i przejrzysty. Konsumenci mogą szybko zidentyfikować zdrowsze produkty, patrząc na kolor i literę na etykiecie. Nutri-Score powinien być wykorzystywany jako narzędzie do porównywania wartości odżywczych produktów z tej samej kategorii, na przykład płatków owsianych i musli, czy różnych rodzajów mrożonej pizzy. Wynik Nutri-Score może się znacznie różnić i powinien zachęcać do wyboru produktu o lepszej wartości co potwierdzają badania na konsumentach z Unii Europejskiej.

Co więcej wprowadzenie oznaczenia Nutri-Score zachęca producentów do poprawy składu odżywczego ich produktów, aby ich produkty były lepiej pozycjonowane w skali kolorów Nutri-Score i ostatecznie mniej szkodliwe dla konsumentów.

Problemy i kontrowersje Nutri-Score

Nutri-Score wydaje się być jednak zbyt ogólną oceną produktów. Przykładowo, chrupki śniadaniowe czekoladowe mogą otrzymać kategorię A, taką samą jak płatki owsiane. Algorytm pomija przetwarzanie żywności i nie rozróżnia pełnowartościowej, co sprawia, że produkty wysokoprzetworzone uzyskują wysoką ocenę. Może to promować niezdrowe, wysokoprzetworzone produkty kosztem naturalnych, ekologicznych i regionalnych.

Dodatkowo, wartość produktu spożywczego należy rozpatrywać w kontekście typowych ilości spożycia. Na przykład, chociaż istnieje szerokie przekonanie, że oliwa z oliwek extra virgin jest ważnym składnikiem zdrowej diety, Nutri-Score przypisuje jej kategorię C z powodu wysokiej kaloryczności. Jednak oliwa z oliwek nie jest zwykle spożywana w dużych ilościach, w przeciwieństwie do przetworzonej żywności, takiej jak gotowa mrożona pizza czy słodycze.

Istnieje wiele aspektów, które Nutri-Score pomija, aby zachować prostotę systemu lub z powodu braku konsensusu dotyczącego zdrowotnej wartości pewnych składników żywności. Są to między innymi witaminy, antyoksydanty, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, kofeina, antybiotyki, pestycydy, sztuczne słodziki, alkohol i konserwanty. Na przykład, napój energetyczny bez cukru i kalorii, zawierający maksymalną dopuszczalną przez prawo ilość kofeiny i tauryny, może otrzymać drugi najkorzystniejszy Nutri-Score B. Mimo to spożycie dwóch półlitrowych puszek takiego napoju może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych, takich jak arytmia serca. Długotrwałe spożywanie napojów energetycznych zostało nawet powiązane z niewydolnością serca.

Pomimo obiecujących wyników testów, nie można w sposób znaczący ocenić długoterminowej skuteczności Nutri-Score. Podobnie jak w przypadku wielu interwencji zdrowotnych w prawdziwym życiu, ogromna liczba czynników wpływa na wybory konsumentów i jest niemal niemożliwe zebranie wystarczającej ilości danych lub przeprowadzenie wystarczającej kontroli eksperymentalnej, aby określić rzeczywisty wpływ Nutri-Score.

Podsumowanie

W 2023 roku Europejski Komitet Naukowy Nutri-Score zaproponował ewolucję algorytmu, aby lepiej uwzględniać wytyczne żywieniowe różnych krajów i wiedzę naukową. W 2024 roku w algorytmie Nutri-Score wprowadzone zostaną znaczące zmiany, takie jak ocena produktów mlecznych, napojów roślinnych i innych napojów według nowego algorytmu, uwzględniając ich specyficzne właściwości odżywcze. Algorytm będzie również bardziej rygorystyczny wobec zawartości cukru i soli oraz wprowadzi odrębne oceny dla czerwonego mięsa i różnicowanie produktów pełnoziarnistych od tych z mąki rafinowanej.

Zanim jednak nowy algorytm zostanie wprowadzony, na rynku wciąż przez około 2 lata będą obecne produkty z wcześniejszymi oznaczeniami.

W obecnej formie Nutri-Score promuje niekompletną perspektywę zdrowego odżywiania. Bierze pod uwagę tylko niewielką liczbę zmiennych i ignoruje kilka czynników, o których wiadomo, że wpływają na zdrowotność produktu spożywczego. Osoba, która opiera wszystkie swoje wybory żywieniowe na Nutri-Score, niekoniecznie będzie spożywać zdrową dietę, ponieważ złożoność odżywiania nie jest odzwierciedlona w Nutri-Score.

Mimo pewnych ograniczeń i kontrowersji, Nutri-Score zdobywa coraz większą popularność w Europie. Być może wprowadzenie Nutri-Score to krok w stronę bardziej świadomego i zdrowego społeczeństwa. Aby jednak system ten osiągnął pełen potencjał, konieczne są dalsze prace nad jego udoskonaleniem, uwzględniające różnorodność diet oraz przetworzenie produktów. Dodatkowo, edukacja konsumentów na temat interpretacji wyników Nutri-Score oraz zdrowych nawyków żywieniowych jest kluczowa dla jego skuteczności.

Opracowano na podstawie

• Danone. (n.d.). Nutri-Score. Danone Polska. Pobrane z: https://danone.pl/nutri-score/ (7.08.2024)
• De Temmerman, J., Heeremans, E., Slabbinck, H., & Vermeir, I. (2021). The impact of the Nutri-Score nutrition label on perceived healthiness and purchase intentions. Appetite, 157, 104995. https://doi.org/10.1016/j.appet.2020.104995
• Eurofins. (2023). Nutri-Score 2023: update since the end of 2023. Eurofins. Pobrane z: https://www.eurofins.de/food-analysis/food-news/food-testing-news/nutri-score-update/ (7.08.2024)
• Fisk, G., Hammond-Haley, M., & D'Silva, A. (2021). Energy drink-induced cardiomyopathy. BMJ Case Reports CP, 14, e239370. https://doi.org/10.1136/bcr-2020-239370 
• Hau, R., & Lange, K. (2023). Can the 5-colour nutrition label “Nutri-Score” improve the health value of food? Journal of Future Foods, 3, 306-311. https://doi.org/10.1016/j.jfutfo.2023.03.002 
• Hercberg, S., Touvier, M., Salas-Salvado, J., & Group of European scientists supporting the implementation of Nutri-Score in Europe. (2022). The Nutri-Score nutrition label. International Journal for Vitamin and Nutrition Research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal International de Vitaminologie et de Nutrition, 92(3-4), 147–157. https://doi.org/10.1024/0300-9831/a000722
• Julia, C., & Hercberg, S. (2017). Nutri-Score: evidence of the effectiveness of the French front-of-pack nutrition label. Ernahrungs Umschau, 64(12), 181–187. https://doi.org/10.4455/eu.2017.048 
• Julia, C., Blanchet, O., Méjean, C., Péneau, S., Ducrot, P., Allès, B., Fezeu, L. K., Touvier, M., Kesse-Guyot, E., Singler, E., & Hercberg, S. (2016). Impact of the front-of-pack 5-colour nutrition label (5-CNL) on the nutritional quality of purchases: An experimental study. The International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 13(1), 101. https://doi.org/10.1186/s12966-016-0416-4 
• Nutri-Score Blog. (2022). Report of the European Scientific Committee in charge of updating the Nutri-Score: Changes to the algorithm for solid foods. Nutri-Score Blog. https://nutriscore.blog/2022/08/04/report-of-the-european-scientific-committee-in-charge-of-updating-the-nutri-score-changes-to-the-algorithm-for-solid-foods/
• Santé publique France. (2024). Nutri-Score. Santé publique France. Pobrane z: https://santepubliquefrance.fr/en/nutri-score (7.08.2024)
• Santomauro, M., Riganti, C., Giordano, R., Petretta, M., Santomauro, M., Bonaduce, D., & Lévy, S. (2018). Energy drink and risk of arrhythmias: Recommendations for a safer use in young adolescents. Journal of Translational Science, 5, 1-3. https://doi.org/10.15761/JTS.1000288 
• World Health Organization. (n.d.). Indicator metadata registry details. World Health Organization. Pobrane z: https://www.who.int/data/gho/indicator-metadata-registry/imr-details/3420 (7.08.2024)